NDSM hoort bij de oude stad Amsterdam als benzine in een auto. Maar, Amsterdam is die oude stad niet meer. Net zoals benzine eigenlijk niet meer in een auto hoort. Amsterdam is geen industriestad meer. En, Amsterdam is geen uitdijende stad meer. De voormalige werf van NDSM is nu een populair gebied. Om te wonen. Maar ook om te werken en om van cultuur te genieten.
VIJFTIG JAAR LATER
Ik ben als planoloog opgegroeid in Amsterdam. In 1974 begin ik als onderzoeksassistent bij het toenmalige Stadsontwikkeling Amsterdam. In die tijd zijn het de bouw van de Bijlmermeer en de stadsvernieuwing van oude wijken die de klok slaan. De plannenmakers van toen: “De stad moet groeien en worden vernieuwd.” Vernieuwing van oude wijken is dan simpel: volledige sloop en nieuwbouw. Nu, vijftig jaar later, is de stad wel gegroeid in inwoners, maar niet zo veel in oppervlakte. Met de stadsvernieuwing zijn de oude wijken gewoon blijven staan, maar dan wel van binnen vernieuwd met hier en daar nieuwbouw.
UITBREIDEN WORDT INBREIDEN
Vijftig jaar geleden gaat het nog over het uitbreiden van de stad. De grens van de stedelijke bebouwing moet dan steeds verder naar buiten. De bouw van de Westelijke Tuinsteden en de Bijlmermeer zijn daarvan goede voorbeelden. De plannenmakers van toen: “Mensen hebben woningen nodig, en die bouw je er steeds weer bij.”
Maar gaandeweg breekt het inzicht door dat je met uitbreiden niet eindeloos kan doorgaan. Je kan Nederland nu eenmaal niet volbouwen met een stad, en zeker niet als die Amsterdam heet. Maar toch groeit de bevolking door. En die wil en moet ergens wonen. Dus begint men te kijken naar mogelijkheden om binnen de bestaande stad te gaan bouwen. En wat blijkt? Er zijn tal van stukken stad, gebieden en terreinen, die niet meer echt worden gebruikt waarvoor ze ooit waren bedoeld. Daar kunnen heel goed woningen worden gebouwd. Inbreiden van de stad gaat steeds meer het proces van uitbreiden verdringen. Eén van de gebieden, die geschikt is voor inbreiding, is de NDSM-werf.
NDSM-WERF
Op de NDSM-werf worden tot in de jaren tachtig van de vorige eeuw schepen gebouwd. In 1984 gaat het bedrijf NDSM (voluit de Nederlandse Droogdok en Scheepsbouw Maatschappij) failliet. Dit gebeurt in een tijd dat Nederland de scheepsbouw al aan Oost-Aziatische landen aan het verliezen is. Pogingen tot herstart van de scheepsbouw of met reparatiewerven op het NDSM-terrein mislukken. Leegstaande gebouwen in het gebied worden in de loop van de tijd gekraakt en door kunstenaars in gebruik genomen.
NIEUWE WIJK VAN AMSTERDAM
Als duidelijk is dat het met de activiteiten voor scheepsbouw en scheepsreparatie op de NDSM-werf definitief is afgelopen, begint de gemeente Amsterdam met de ontwikkeling van een nieuwe wijk voor wonen, werken, cultuur en evenementen in dit gebied. De kunstenaars, die er al een tijdje zitten, kunnen er blijven en worden zo opgenomen in de wijk. Dit geldt ook voor de evenementen die ieder jaar worden georganiseerd. De uitvoering van de nieuwbouwplannen is sinds het begin van deze eeuw in volle gang en zal volgens de planning in 2034 klaar zijn.
RONDWANDELING
Er zijn verschillende initiatieven om mensen te laten zien wat er allemaal gebeurt op de NDSM-werf. Eén daarvan is een rondwandeling van Jelte van Koperen. Jelte maakt deel uit van het Cityloop-team. Cityloop biedt rondleidingen door verschillende architectonisch interessante objecten en buurten in Amsterdam en Rotterdam aan. De NDSM-werf is er zo één.
EEN VOORPROEFJE
Met een aantal anderen krijg ik de kans om een voorproefje te hebben van een wandeling onder leiding van Jelte over de NDSM-werf. We treffen het, het is het slechtst denkbare weer wat je in het voorjaar kan hebben: wind en regen aangevoerd over het water van het IJ. Maar het kan het enthousiasme van Jelte, en daarmee de pret, niet drukken. Hij neemt ons mee over de werf en vertelt bij verschillende gebouwen de achtergronden er van. Wij gaan ook met hem naar binnen, met name de loodsen waar de kunstenaars hun werkplaatsen hebben. En natuurlijk is het daar met dit weer een stuk aangenamer.
Jelte heeft de gave om de architectuur van een gebouw op een eenvoudige manier, en dus in een begrijpelijke taal, uit te leggen. Dat valt op, omdat veel architecten en architectuurhistorici in een taal spreken, die je gerust geheimtaal kan noemen.
DIT SMAAKT NAAR MEER
De rondwandeling van Jelte van Cityloop smaakt naar meer. Ik zie dat mijn stad Amsterdam na vijftig jaar toch wel erg is veranderd. In positieve zin, omdat met het inbreiden veel nieuwe aantrekkelijke bebouwing is toegevoegd. Maar, heel eerlijk ook, in negatieve zin dat het de stad wel veel drukker heeft gemaakt. Toch wil ik meer zien. Dit smaakt naar meer. De rondleidingen van Jelte en zijn collega’s van Cityloop kunnen mij daarin meenemen.
Wil je reageren op deze blog? Ga dan met de groene knop naar de postbus van deze website. Wil je er ook bij vermelden op welke blog je reageert?
Wil je deze blog met anderen delen? Dan mag je met de blauwe knop naar LinkedIn en met de rode knop naar Pinterest; met de oranje knop stuur je een mail naar een bekende van je om hem of haar te laten weten dat je de blog interessant vindt. Bedankt voor de door jou getoonde interesse in deze blog.