Nederland laat op tal van plaatsen een interessante geschiedenis zien. Of het nu gaat om wat we als mensen hebben gedaan of wat we hebben ondergaan. Dat kan oorlog, natuur, wetenschap of cultuur zijn. Wij hebben een rondje gemaakt langs enkele plaatsen in het noorden van ons land waar je dat allemaal kunt terugzien. Wij waren achtereenvolgens in Kamp Westerbork (oorlog), bij het Lauwersmeer (natuur), in Franeker (wetenschap), op Texel (oorlog en natuur) en in Bergen (cultuur).
KAMP WESTERBORK
Kamp Westerbork was in de Tweede Wereldoorlog het voorportaal voor deportatie van Nederlandse joden, homoseksuelen, zigeuners en verzetsmensen naar de concentratiekampen in Duitsland en Polen.
Het herinneringscentrum ligt op enkele kilometers vanaf het museum. Wij lopen van daar over de Melkweg, dat langs de satellietschotels van Radiosterrenwacht Westerbork gaat. Op het voormalige kamp valt ons meteen op dat er best veel jonge bezoekers zijn. Wij zijn ook van na de oorlog, maar onze ouders hebben het allemaal mee moeten maken en ons ervan verteld. Maar de ouders van deze jongeren waarschijnlijk niet. Toch is hun interesse voor het oorlogsleed duidelijk te zien.
Er is veel in het herinneringscentrum dat indruk maakt. Ik noem een paar dingen. Het huis van de kampcommandant is het enige originele gebouw van het kamp dat is blijven staan. Om het te beschermen is er een glazen loods omheen gebouwd. Alle gevangenenbarakken zijn na de oorlog verdwenen. Eén barak is later teruggezet nadat een gedeelte ervan door een boer in de Achterhoek als landbouwschuur is gebruikt. Het veld van 102.000 stenen geeft het aantal mensen weer dat vanuit Westerbork is gedeporteerd en niet meer uit de concentratiekampen is teruggekomen.
LAUWERSMEER
Is Kamp Westerbork een product van oorlogstijd, onze volgende stopplaats is een product van vredestijd. Het is één van de werken van de Nederlandse aanpak van het gevaar van water. Als onderdeel van de Deltawerken en ter bescherming van Friesland en Groningen voor watersnood is in 1969 met een dijk de Lauwerszee afgesloten van de Waddenzee. Het Lauwersmeer van nu is een zoetwatermeer met een grote vogelstand, onder meer: lepelaars, grutto’s, aalscholvers, buizerds, wilde zwanen en brandganzen.
Het Lauwersmeer is een druk toeristengebied geworden. Op het water wordt gevist, gesurft, gezeild en motorbootgevaren. Rond het meer zijn veel wandel- en fietspaden. Een rondje fietsen langs het Lauwersmeer is ongeveer 45 kilometer lang, waarbij je wel rekening moet houden met harde wind tegen maar ook in de rug.
Er zijn enkele grote vakantieparken, waar vooral gezinnen met kinderen verblijven. Een opvallende is Esonstad aan de westkant van het Lauwersmeer. Het is een nagebouwde middeleeuwse Friese stad, compleet met bruggetjes en geveltjes, maar wel strak gebouwd volgens de bouwregels van nu. Omdat het vakantiepark autovrij is, ligt er naast een gigantisch parkeerterrein dat in oppervlakte ongeveer net zo groot is als het vakantiepark zelf. Veel mensen vinden Esonstad leuk, ik vind het maar kitsch.
FRANEKER
Franeker is echt een oude Friese stad. Ook bruggetjes en geveltjes, maar hier en daar door de tijd ietwat scheef gezakt. Hier komen gewoon auto’s, die ook op straat mogen parkeren. Niet altijd even fraai, maar het laat wel een levende stad zien.
Midden in de binnenstad staat het Eise Eisinga Planetarium. Aangedreven door een slingeruurwerk geeft een astronomisch uurwerk met een plafondwijzerplaat de actuele positie van de planeten aan. Eisinga heeft het hele mechanisme zelf uitgedacht en daarvoor de berekeningen gemaakt. Hij heeft de installatie in het plafond van zijn woonkamer ingebouwd. In de woonkamer kijk je naar de plafondwijzerplaat. Beklim je de trap naar de zolder, dan zie je daar het mechanisme zelf met grote en kleine tandwielen. Met bijna 250 jaar is dit het oudste nog werkende planetarium ter wereld.
In de woonkamer zijn dagelijks op ieder half uur presentaties over het werk van Eise Eisinga. Ik ben bij de laatste van de dag. De presentator is duidelijk moe van de hele dag vertellen. Hij begint dan ook met: “Pff, okay de laatste vandaag”. Hoewel hij vertelt wat hij moet vertellen en ook op alle vragen netjes antwoord geeft, komt hij verder weinig geïnspireerd over.
TEXEL
Het grootste Waddeneiland, Texel, heeft voor onze geschiedschrijving twee kanten. De hier (te) laat afgelopen Tweede Wereldoorlog en het natuurgebied De Slufter.
oorlog
Voor Nederland eindigde de Tweede Wereldoorlog officieel op 5 mei 1945, op Texel pas later door de Opstand van de Georgiërs. Dat waren krijgsgevangenen van Duitsland uit de Sovjet-Unie, die in februari 1945 op Texel voor gevechten werden ingezet. Toen de Duitsers in april 1945 de Georgiërs weer van Texel wilden weghalen om te vechten in Duitsland zelf, kwamen de gevangenen in opstand. De Georgiërs wisten dat Duitsland de oorlog aan het verliezen was en zij wilden geen kanonnenvoer zijn. Zo ontstond de Slag om Texel, waarin de Duitsers hard reageerden. Uitroeiing van alle Georgiërs op het eiland werd het doel. Dit duurde weken en slaagde bijna, tot op 20 mei 1945 de Canadezen Texel bezetten en de Duitsers verdreven.
natuur
De Slufter is een prachtig natuurgebied, dat in open verbinding staat met de zee. Daardoor kan bij vloed het zeewater naar binnen en bij eb weer naar buiten stromen. Maar het droogvallen van het gebied gaat iedere dag weer anders. Waar je gisteren gewoon kon lopen, kan je vandaag kletsnatte voeten krijgen. Het gebied is in de loop van de tijd op natuurlijke wijze ontstaan.
Wij lopen een paar dagen door De Slufter en iedere dag is weer anders, vooral het water en het licht. Er komen veel vakantiegangers en schoolreisjes. Maar je ziet ook meer. Wij lopen op een dag door een droog duingebied en komen zomaar een fotosessie met een bruidspaar tegen, compleet in pak, bruidsjurk en met twee kleine kinderen.
BERGEN
Wij verlaten Texel en rijden naar een camperplaats in Schoorl. De volgende dag lopen we door de bossen naar het kunstenaarsdorp Bergen. Van oudsher trekken kunstenaars hiernaartoe. De combinatie van duinen en bossen, en het bijzondere licht dat dat oplevert, inspireert hen. De Bergense School is een bekende kunstenaarsbeweging, met onder anderen Charley Toorop.
Een opvallende buurt is Meerwijk, waar zeventien huizen van de Amsterdamse School zijn gebouwd. Dat is een ontwerpstijl, die je vooral in Amsterdamse buurten van rond 1920 ziet. Jan Staal en Piet Kramer waren vooraanstaande architecten van de Amsterdamse School.
Wij eten een broodje op een terras in het centrum van Bergen. Daar speelt zich op straat een waar kijkspel af. Er lopen dames langs, jong en oud, in hun nieuwste duur uitstralende kleding. Ik ga er maar vanuit dat hun enige doel is om gezien te worden, en verder niets. Ook lopen er mannen in strakke T-shirts, waardoor je hun spierbundels uit de sportschool kan zien.
Wil je reageren op deze blog? Ga dan met de groene knop naar de postbus van deze website. Wil je er ook bij vermelden op welke blog je reageert?
Wil je deze blog met anderen delen? Dan mag je met de blauwe knop naar LinkedIn en met de rode knop naar Pinterest; met de oranje knop stuur je een mail naar een bekende van je om hem of haar te laten weten dat je de blog interessant vindt. Bedankt voor de door jou getoonde interesse in deze blog.