Het Rietveld-Schröderhuis in Utrecht is alweer 100 jaar oud. In 1923 geeft Truus Schröder aan Gerrit Rietveld de opdracht om een huis voor haar te ontwerpen. De bouw vindt plaats in 1924. In januari 1925 trekt het gezin (Truus en haar drie kinderen) erin. Truus Schröder woont tot haar overlijden in 1985 in het huis. Sinds 1976 is het huis een rijksmonument. In 2000 verklaart de UNESCO het Rietveld-Schröderhuis tot werelderfgoed. Nu is het, als onderdeel van het Centraal Museum Utrecht, voor iedereen te bezoeken.
GERRIT RIETVELD
Gerrit Rietveld is van oorsprong meubelmaker. Hij begint in de werkplaats van zijn vader, maar houdt niet van de traditionele ontwerpen van zijn vader. Rietveld wil moderne meubelen maken en die ook zelf ontwerpen. Hij gaat in de leer bij interieurontwerpers en architecten. Uiteindelijk begint Rietveld zijn eigen meubelmakerrij en sluit zich in 1918 aan bij de kunstbeweging De Stijl. Daar werkt hij samen met Theo van Doesburg. De bekende Rood-blauwe Stoel stamt uit die tijd.
TRUUS SCHRÖDER
Truus Schröder is tot haar huwelijk met de advocaat Frits Schröder apothekersassistente. Het echtpaar woont in een groot patriciërshuis in de binnenstad van Utrecht. Na het overlijden van haar man in 1923 wil Truus Schröder weg uit het grote huis en iets kleins laten bouwen. Zij vraagt Gerrit Rietveld een ontwerp te maken. Schröder heeft Rietveld leren kennen van een verbouwing in haar huis en is onder de indruk van zijn creativiteit. Truus denkt bij het ontwerp voor het nieuwe huis intensief met Gerrit mee en richt zich op de inrichting van het interieur, wat het begin is van haar carrière als beeldend kunstenaar.
HET RIETVELD-SCHRÖDERHUIS
De opdracht van Schröder aan Rietveld is voor hem het eerste ontwerp van een compleet nieuw woonhuis. Gerrit en Truus vinden na enig zoekwerk een kavel nabij het Wilhelminapark in Utrecht. De kavel is voor de bouw van een afzonderlijk huis klein (ongeveer 400m2) en ligt aan de kop van een al bestaande rij eengezinshuizen. Rietveld maakt een ontwerp voor een huis dat tegen de kop van de huizenrij komt te staan. Zijn ontwerp wijkt in alle opzichten af van de er naast liggende rij huizen.
ONTWORPEN VOLGENS DE GEDACHTEN VAN DE STIJL
Het uiterlijk van het huis is ontworpen volgens de uitgangspunten van de Stijl. Geen bakstenen muren, geen schuin pannendak. Maar aan de buitenkant witte en grijze betonplaten als wanden en een plat dak. Deuren, ramen en draagbalken hebben de primaire kleuren rood, blauw en geel. Ook zwart komt regelmatig terug. Van buiten lijkt de woning net een blokkendoos.
VAN BINNEN GESPEELD MET DE RUIMTE
De oppervlakte is van binnen ongeveer 150m2. Truus Schröder gaat er met haar drie kinderen wonen. Op de overleden vader na, dus nog een heel gezin. Hoewel menig Nederlander er nu nog steeds een moord voor kan doen om op zoveel oppervlakte te kunnen wonen, is het niet veel als je uit een groot patriciërshuis komt. Daarom past Rietveld ook voor de binnenkant van het huis de gedachten van De Stijl toe. Hij speelt met de ruimte.
BENEDEN NOG WAT TRADITIONEEL
Beneden op de begane grond zijn er werkruimten voor de keuken, een atelier en een kantoor. Door de scheiding van de ruimten met stenen muren komt de benedenverdieping traditioneel over. Wel zijn er allerlei nieuwigheden, die je in de details terugziet. Bijvoorbeeld een intercom in de vorm van een spreekbuis. Daarin roep je na het aanbellen door een gat naast de voordeur wie je bent. Boven weten ze dan of ze voor je kunnen opendoen. Een ander voorbeeld is het goederenliftje vanuit de keuken naar de daar boven gelegen eetkamer. Alles wat in de keuken aan eten is gemaakt wordt zo richting de eettafel gestuurd.
BOVEN IS HET SPANNENDER
Boven op de eerste verdieping is het een stuk spannender. Met verschuifbare wanden kunnen van elkaar gescheiden ruimten tot één grote ruimte worden gemaakt. Er zijn boven drie slaapkamers en een eetkamer. Dit is voor de avond en de nacht. Overdag vormen de eetkamer en twee slaapkamers (van de kinderen) één grote woonruimte door het wegschuiven van de scheidingswanden. Alleen de slaapkamer van Truus Schröder zelf blijft overdag zoals het ook ’s nachts is: één ruimte met vaste stenen muren. Boven de trap is een hoge lichtkoepel. Met de grote openslaande ramen komt daardoor veel daglicht de bovenverdieping van het huis binnen.
de lichtkoepel
BEZOEK AAN RIETVELD-SCHRÖDER HUIS IS BIJZONDERE ERVARING
Na een uitgebreid eten met vrienden op Eerste Kerstdag vormt een bezoek aan het Rietveld-Schröderhuis op Tweede Kerstdag een aangename afwisseling en een bijzondere ervaring. Dat komt niet alleen door het rondkijken in het huis, maar ook hoe de medewerkers van het Centraal Museum je het huis laten zien.
Je begint met een video van een kwartier over de geschiedenis van het huis, de ontwerper en de eigenaar. Vervolgens mag je met maar acht mensen tegelijk door het huis lopen (buiten wacht dan een rij). Aan de hand van een kleine computer (zo groot als een smartphone), met uitleg over het huis en de verschillende ruimten daarin, kan je vrij rondlopen. Boven loopt een medewerker van het museum rond voor eventuele vragen. En hij of zij demonstreert hoe de scheidingswanden kunnen worden verschoven om zo van de verschillende kamers één grote ruimte te maken. Dat gaat allemaal met de hand en lijkt redelijk zwaar werk. Nu zouden we dat allemaal elektrisch laten werken.
RIETVELD BOUWDE VOOR MAAR 50 JAAR
Gerrit Rietveld was zich bewust van de vergankelijkheid van de dingen. Hij streefde een moderne vormgeving na. Maar hij wist dat de waardering daarvoor zou kunnen verdwijnen, omdat hij van mening was dat moderniteit tijdsgebonden is. Daarom bouwde hij zijn huizen ook voor een levensduur van maar ongeveer 50 jaar. Gelukkig heeft hij op die punten geen gelijk gekregen. Veel van zijn ontwerpen zijn er nog steeds. Zijn gebouwen, maar ook zijn meubelen. Zoals de Rood-Blauwe Stoel en de Plafondlamp L40 (beide zijn ook in het Rietveld-Schröder huis te zien), die ook nu nog te koop zijn. Het valt allemaal in de smaak van mensen die van modern ontworpen huizen en een moderne inrichting houden. En, het Rietveld-Schröderhuis staat er na 100 jaar nog in volle glorie.
Rood-blauwe Stoel en Palfondlamp L40
Wil je reageren op deze blog? Ga dan met de groene knop naar de postbus van deze website. Wil je er ook bij vermelden op welke blog je reageert?
Wil je deze blog met anderen delen? Dan mag je met de blauwe knop naar LinkedIn en met de rode knop naar Pinterest; met de oranje knop stuur je een mail naar een bekende van je om hem of haar te laten weten dat je de blog interessant vindt. Bedankt voor de door jou getoonde interesse in deze blog.